Hướng dẫn được xây dựng trên cơ sở chỉ số chất lượng không khí Việt Nam (VN_AQI), nhằm giúp người dân chủ động theo dõi, nhận biết mức độ ô nhiễm và thực hiện các biện pháp bảo vệ sức khỏe phù hợp, nhất là đối với các nhóm đối tượng nhạy cảm.

Các biện pháp dự phòng, bảo vệ sức khỏe chung

Người dân cần thường xuyên theo dõi tình hình chất lượng không khí trên trang thông tin điện tử của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội để thực hiện các biện pháp dự phòng, bảo vệ sức khỏe phù hợp. Khi ra khỏi nhà, cần đeo khẩu trang đảm bảo chất lượng và đúng quy cách. Việc vệ sinh phòng ở, nhà cửa cần được thực hiện thường xuyên, giữ môi trường sống thông thoáng; trong trường hợp có nhiều bụi hoặc không khí bị ô nhiễm từ mức kém đến mức nguy hại, nên sử dụng khẩu trang và kính bảo vệ mắt khi dọn dẹp.

Người dân được khuyến cáo hạn chế sử dụng hoặc thay thế bếp than tổ ong, củi, đốt rơm rạ bằng bếp điện, bếp từ hoặc bếp ga; trồng cây xanh để ngăn bụi và làm sạch không khí. Đối với người hút thuốc lá, thuốc lào, nên bỏ hẳn hoặc hạn chế hút và không hút thuốc trong nhà; người không hút thuốc cần tránh xa khói thuốc. Bên cạnh đó, mỗi người cần thường xuyên tự theo dõi sức khỏe và thực hiện khám sức khỏe định kỳ.

Đối với những người nhạy cảm với các chất ô nhiễm trong không khí như trẻ em, phụ nữ mang thai, người mắc bệnh hô hấp, tim mạch và người cao tuổi, cần tránh tiếp xúc với các nguồn phát thải ô nhiễm; khi xuất hiện các triệu chứng hoặc bệnh cấp tính như sốt, viêm mũi họng, viêm phổi phế quản, huyết áp, tim mạch cần đến ngay các cơ sở y tế để khám và điều trị. Đồng thời, cần tăng cường dinh dưỡng, giữ ấm cơ thể về mùa đông, tuân thủ và duy trì điều trị theo đơn của bác sĩ chuyên khoa, khám sức khỏe định kỳ và đến cơ sở y tế chuyên khoa khi có dấu hiệu tăng nặng.

Các biện pháp dự phòng, bảo vệ sức khỏe khi chỉ số chất lượng không khí ở mức trung bình (VN_AQI 51–100)

Đối với người bình thường, có thể tham gia các hoạt động ngoài trời không hạn chế. Đối với những người nhạy cảm, cần giảm thời gian hoạt động ngoài trời và các hoạt động vận động cần gắng sức; theo dõi sức khỏe và nếu xuất hiện các triệu chứng cấp tính như khó thở, ho, sốt thì cần đến ngay các cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị.

Các biện pháp dự phòng, bảo vệ sức khỏe khi chỉ số chất lượng không khí ở mức kém (VN_AQI 101–150)

Người bình thường cần giảm thời gian tham gia các hoạt động ngoài trời, đặc biệt là những người có triệu chứng đau mắt, ho, đau họng; hạn chế hoặc tránh hoạt động tại các khu vực có nguy cơ ô nhiễm không khí cao như đường phố, các điểm giao cắt giao thông, công trình xây dựng, khu vực sản xuất công nghiệp, làng nghề và các khu vực ô nhiễm khác. Đối với học sinh, có thể tham gia các hoạt động ngoài trời nhưng cần hạn chế các hoạt động tập thể dục hoặc vận động cần gắng sức trong thời gian dài.

Với những người nhạy cảm, cần hạn chế hoạt động ngoài trời và các hoạt động vận động cần gắng sức, tăng thời gian nghỉ ngơi và hoạt động nhẹ nhàng; giảm hoặc ngừng vận động ngay khi xuất hiện các triệu chứng như ho, tức ngực hoặc thở khò khè. Đồng thời, cần vệ sinh mũi, súc họng sáng tối và tra rửa mắt bằng nước muối sinh lý; theo dõi sức khỏe và đến cơ sở y tế khi có các triệu chứng cấp tính như khó thở, ho, sốt…

Các biện pháp dự phòng, bảo vệ sức khỏe khi chỉ số chất lượng không khí ở mức xấu (VN_AQI 151–200)

Người bình thường cần hạn chế hoạt động ngoài trời hoặc các hoạt động vận động cần gắng sức; nếu phải làm việc ngoài trời, nên lựa chọn thời điểm ít ô nhiễm, tăng thời gian nghỉ ngơi và thực hiện các hoạt động với cường độ vừa phải. Cần tránh hoạt động tại các khu vực có nguy cơ ô nhiễm không khí cao; ưu tiên sử dụng phương tiện giao thông công cộng, hạn chế xe máy, xe đạp để giảm tiếp xúc với không khí bị ô nhiễm.

Người dân cũng được khuyến cáo hạn chế mở cửa sổ, cửa ra vào trong thời điểm không khí bị ô nhiễm nặng; vệ sinh mũi, súc họng và tra rửa mắt bằng nước muối sinh lý. Đối với những người nhạy cảm, cần tránh các hoạt động ngoài trời, chuyển sang các hoạt động vận động trong nhà, hạn chế mở cửa sổ và theo dõi sức khỏe để kịp thời đi khám khi có triệu chứng bất thường.

Các biện pháp dự phòng, bảo vệ sức khỏe khi chỉ số chất lượng không khí ở mức rất xấu (VN_AQI 201–300)

Người bình thường cần tránh các hoạt động ngoài trời trong thời gian dài hoặc các hoạt động vận động cần gắng sức, khuyến khích thực hiện các hoạt động trong nhà. Khi bắt buộc phải hoạt động tại các khu vực có nguy cơ ô nhiễm cao, cần sử dụng các loại khẩu trang có khả năng ngăn ngừa bụi mịn. Việc mở cửa sổ, cửa ra vào cần được hạn chế tối đa trong thời điểm không khí bị ô nhiễm nặng; vệ sinh mũi, súc họng và tra rửa mắt bằng nước muối sinh lý cần được thực hiện thường xuyên.

Đối với những người nhạy cảm, cần tránh tất cả các hoạt động ngoài trời, chuyển sang các hoạt động trong nhà hoặc lùi sang thời điểm khi chất lượng không khí tốt hơn; nếu bắt buộc phải ra ngoài, cần hạn chế tối đa thời gian và sử dụng khẩu trang phù hợp, đồng thời theo dõi sức khỏe chặt chẽ.

Các biện pháp dự phòng, bảo vệ sức khỏe khi chỉ số chất lượng không khí ở mức nguy hại (VN_AQI 301–500)

Cả người bình thường và những người nhạy cảm đều cần tránh các hoạt động ngoài trời, chuyển sang các hoạt động trong nhà hoặc sang thời điểm khác khi chất lượng không khí được cải thiện. Người dân cần đóng cửa sổ, cửa ra vào để hạn chế tiếp xúc với các chất ô nhiễm và theo dõi sức khỏe; nếu xuất hiện các triệu chứng cấp tính như khó thở, ho, sốt cần đến ngay các cơ sở y tế để được khám và điều trị.

Trường hợp môi trường không khí bị ô nhiễm nghiêm trọng (VN_AQI ngày có giá trị từ 301 trở lên trong thời gian 03 ngày liên tục)

Trong trường hợp chỉ số VN_AQI ngày có giá trị từ 301 trở lên trong thời gian ba ngày liên tục, căn cứ Văn bản hợp nhất số 01/VBHN-BTNMT ngày 10/01/2025 hợp nhất Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường, có thể xem xét tạm dừng hoặc điều chỉnh thời gian làm việc của các cơ quan, tổ chức, trường học. Nếu bắt buộc đi học, cần tránh các hoạt động ngoài trời, chuyển sang các hoạt động trong nhà hoặc điều chỉnh thời gian học cho phù hợp; đồng thời tạm dừng các hoạt động tập trung đông người ở ngoài trời.

Ô nhiễm không khí có nguy cơ ảnh hưởng trực tiếp và lâu dài đến sức khỏe cộng đồng. Việc chủ động theo dõi chỉ số chất lượng không khí, tuân thủ các khuyến cáo chuyên môn và điều chỉnh sinh hoạt kịp thời sẽ góp phần quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe của mỗi người dân, đặc biệt là các nhóm đối tượng nhạy cảm, đồng thời giảm thiểu những tác động tiêu cực của ô nhiễm không khí đối với xã hội.

CDC Hà Nội